– تعریفی از کد کپچا (CAPTCHA Code)

کد کپچا (CAPTCHA Code) نرم افزاری آنلاین برای تولید سوالات و آزمون هایی است که انسان براحتی قادر به پاسخ گویی به آنها است ولی کامپیوترها در حال حاضر قادر به تشخیص و پاسخ به آنها نیستند. عبارت CAPTCHA مخفف جمله Completely Automated Public Turing Test To Tell Computers and Humans Apart بوده و به معنی “آزمایش اتوماتیک عمومی برای تشخیص انسان از کامپیوتر” می باشد. کپچا در سال 2000 و در دانشگاه  Carneige Mellon توسط Luis Von Ahn  و همکارانش ساخته شد و برای اولین بار در سایت Yahoo مورد استفاده قرار گرفت. نمونه ای از یک کد کپچا را در تصویر زیر مشاهده می کنیم :

– کد کپچا (CAPTCHA Code) و رابطه آن با تست تورینگ

ایده تست کپچا برگرفته از تستی معروف به نام تست تورینگ می باشد. هدف اصلی این تست فهمیدن این است که یک ماشین می تواند فکر کند یا نه؟ دو شرکت کننده در این تست حضور دارند که رقیب یکدیگر می باشند. برگزارکننده تست از آنها سوال هایی می پرسد و در انتهای تست، شخص برگزارکننده باید قادر به تشخیص انسان و کامپیوتر از میان دو شرکت کننده باشد و اگر نتوانست بدرستی کامپیوتر را از انسان تشخیص بدهد، ماشین از این تست عبور کرده است که نشان دهنده قابلیت تفکر در آن ماشین می باشد.

– انواع کد کپچا (CAPTCHA Code) مورد استفاده

هدف اصلی تست کپچا قراردادن یک مانع بر سر راه کاربران است که البته انسان ها به راحتی قادر به گذر از این مرحله می باشند اما کامپیوتر ها به راحتی قادر به گذراندن آن نیستند. در هربار که کاربری با این تست روبرو می شود، تصویری جدید مقابل وی نمایان می شود. نسل اول کپچا ها فقط شامل یکسری حروف درون تصویر بودند که کاربر با وارد کردن آن این تست را به موفقیت پشت سر می گذاشت. البته این تست زمانبندی هم داشت که حتما می بایستی طی زمان مشخصی پاسخ را وارد می نمودید. در نسل بعدی با اضافه شدن یکسری پس زمینه ها به حروف درون تصویر تا حدودی به درجه سختی تست افزوده شد. تصویر زیر نمونه ای از یک کپچای اولیه با پس زمینه :

پس از مدتی که این تست فراگیر شد، وبمسترها دریافتند که با این کار کاربران نابینای خود را از دست خواهند داد. به همین علت در نسل بعدی این تست، نسخه صوتی تست همراه با تصویر قرار داده شد تا کاربران نابینا هم قادر به رد شدن از این تست باشند. البته مقداری نویز و اختلال در صوت قرار داده شد تا برنامه های کامپیوتری که کار پردازش صوت را انجام می دهند نیز به سختی قادر به رد کردن این تست باشند.نوع دیگر کپچا نوع سوالی آن بود که در آن از کاربر سوالی پرسیده می شد و وی می بایستی به آن سوال پاسخ دهد تا از این تست عبور کند. بعنوان مثال یک نمونه از سوال این جمع 2 عدد با یکدیگر چند است؟ تصویر زیر به خوبی نمایانگر اینگونه کپچاها است :

نوع دیگر کپچا Gimpy  نام دارد که در این تست در تصویری به شما 10 کلمه نشان داده می شود و شما می بایست حداقل 3 کلمه را بدرستی وارد نمایید تا از این تست عبور کنید. تمامی این کلمات از درون مخزن 850 کلمه ای این تست هستند.

نسل اخیر کپچا که همانند تصویر زیر می باشد شامل 2 کلمه درون تصویر می باشد که کلمه ها از حالت عادی خود خارج شده اند و بایشتی مقداری دقت برای فهم کلمات بکار برد. بعنوان مثال کلمات بصورت موج دار نوشته شده اند و یا خطی بر روی آن ها کشیده شده است. این نسل از کپچا  ReCAPTCHA نامیده شده است.

اما این نسل تنها کارش قراردادن یک مانع امنیتی سر راه کاربران نیست. شاید باورتان نشود اما همین ریکپچا توانسته است نسخه های اسکن شده 30 ساله روزنامه نیویورک تایمز را به متن تبدیل کند. کلماتی که ما با آن ها مواجه می شویم همگی کلماتی هستند که برای نرم افزار های تبدیل کننده متن به عکس این روزنامه مشکل بوده اند و برای اطمینان از صحت جایگذاری کلمات از انسان ها بطور ناخواسته کمک گرفته می شود. پس با این حساب این تست علاوه بر شناخت انسان و کامپیوتر، به تبدیل تصویر به متن نیز کمک بسیاری می کند.

– موارد استفاده از کد کپچا (CAPTCHA Code)

1 – جلوگیری از نظرات اسپم در سایت و وبلاگ

اکثر صاحبان وبلاگ یا سایت ها با نرم افزارهای اتوماتیک آنلاین که اقدام به انتشار نظرات اسپم میکنند آشنایی دارند که معمولا به هدف افزایش رنک و بهبود سئو سایت اسپمر بکار میرود. با استفاده از کپچا تنها انسان ها قادر به انتشار نظر در بخش وبلاگ سایت شما خواهند بود و به این ترتیب نیاز به عضویت در سایت یا وبلاگ شما برای جلوگیری از نظرات اسپم نیست.

2 – نقش کپچا در بخش عضویت سایت

سایت های زیادی در دنیا خدمات رایگان ارائه میدهند که نیازمند عضویت و ساخت اکانت از طرف افراد هستند. مهمترین آنها سیستم های ایمیل یاهو و گوگل هستند. تا چند سال پیش و قبل از بکارگیری کپچا بزرگترین مشکل آنها ساخت تعداد زیادی اکانت توسط روبات های اینترنتی بود که میتوانستند در چند دقیقه صدها ایمیل بسازند. استفاده از سیستم کپچا این امکان را فراهم کرد که تنها انسان ها قادر به تکمیل فرم و ثبت نام نهایی باشند و امروزه به یک ضرورت در سیستم های رایگان تبدیل شده است.

3 – نقش کپچا در نظرسنجی های آنلاین

در نوامبر 1999 یک نظر سنجی آنلاین در سایت Slashdot.org برای تعیین بهترین دانشگاه در زمینه علوم کامپیوتر و برنامه نویسی برگزار شد. با توجه به نبودن سیستمی مشابه کپچا در آن زمان با تشخیص و ثبت IP نظردهندگان از تکراری بودن افراد جلوگیری میکردند. با این وجود این سیستم قدرت کپچا را نداشته و دانشجویان دانشگاه Carneige Mellon برنامه ای برای ثبت نظر اتوماتیک ساخته و اجرا کردند، روز بعد این دانشگاه با اختلاف زیادی در رتبه اول ایستاد. بلافاصله دانشجویان دانشگاه MIT نیز برنامه مشابهی را راه اندازی کردند و این نظرسنجی در نهایت به جنگ روبات های اینترنتی تبدیل شد. در پایان رای گیری دانشگاه MIT با 21156 رای رتبه نخست را بدست آورد و Carneige Mellon با 21032 رای در رتبه دوم ایستاد، در حالیکه سایر دانشگاه ها هرکدام کمتر از 1000 رای داشتند. امروزه برگزاری نظرسنجی عمومی در اینترنت بدون استفاده از کپچا کاری بیهوده و اشتباه است.

– سخن پایانی درباره استفاده از کد کپچا (CAPTCHA Code)

در بسیاری از سایت ها و وبلاگ ها بکارگیری کپچا تاثیر بالایی بر کاهش نظرات اسپم و جلوگیری از هک دارد ولی در نقطه مقابل استفاده نادرست از کپچا و عدم رعایت اصول آن میتواند موجب کاهش ارتباط کاربران با سایت شما گردد. گاهی اوقات در صفحات اینترنتی با سوالات و تصاویری مواجه میشویم که تشخیص آنها حتی برای انسان بسیار دشوار و وقتگیر خواهد بود. در این شرایط کاربران صبر زیادی از خود نشان نداده و سایت شما را ترک میکنند. همچنین بکارگیری روش های دیگری مانند شناسایی نظرات اسپم و ذخیره در حافظه سرور میتوانند جایگزین مناسبی برای کپچا در سایت های کم بازدید باشند.